اسفند، ماه استقبال از بهار و ماه خداحافظی از زمستان و ماه پایان سردی و کرختی هوا و گیاه و ماه و آب شدن یخ از چهره طبیعت بی‌جان است.
اسفند، ماه آغاز روسپیدی انسان و همه موجودات ذی‌روح در پیکار با سختی‌ها و عرصه‌ای از بستر پرفراز و نشیب زندگی است آنگونه که شرم و ننگ را برای دل‌های سخت و رسوایی و روسیاهی را برای ذغال باقی می‌گذارد.
این شادی غریزانه و این امیدواری فاتحانه است که گیاه و پرنده و ماهی و انسان را در آستانه بهار به وجد و حرکت وامی‌دارد تا گرد و غبار و سستی زمستان را از سر و روی لانه و آشیانه و انجماد آب بزداید و به پیشوانه از سبزی و زلال آب و گرمای زندگی برخیزد.اسفندماه، ماه خانه تکانی و روزهای پرتلاش و پرشور و شوق برای حرکتی نو، آهنگی نو و زندگی تازه و پرطراوت است.
این سنت شیرین و این فرهنگ غنی و پر رمز و راز از آن نیاکان پاک و ذات دیاری کهن و اصیل و شیوه مردمانی سرزنده و آبادگر است که زایش و رویش و سبزینگی طبیعت و مخلوق خدا را با سرشت و اراده انسان گره زده و راز و رمز آفرینش را معنی داده است.شیرینی و برکت حرکت انسان ایرانی در چرخه سنت‌ها و عادت‌های دیرینه خود، به این است که در هر قوه و عمل و ایده و نشانه‌ای از شور و شوق زندگی از خالق هستی و باورهای آیین الهی و اسلامی مدد می‌گیرد و در هرقدم و هر تمنا و خواهش کلام خدا را زینت محل خویش می‌سازد.
اسفندماه بدین سان پایه‌گذار تحول طبیعت و انقلاب حال و میل انسان است و خانه تکانی ایرانی نه از اسباب و دیوار و فرش و پرده و کوزه بلکه از دل و از جان آغاز می‌شود و با ذکر یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبر اللیل و ‌النهار یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی احسن الحال فصل تازه‌ای از کتاب زندگی را آغاز کرده و می‌خواند که در من خسته دل ندانم چیست که من خموشم و او در فغان و در غوغاست.
سنت دیرپا و پرمعنای خانه تکانی در نزد ایرانیان به روایت تمام اسناد و نوشته‌های موجود از ادیبان و محققان و امانتداران کتابدان و کتاب نویس این مرز و بوم پرافتخار و فرهنگ‌مدار از نیمه اسفندماه آغاز می‌شود و در هر خانه و هر کاشانه هر اهل خانه و هر زن باتقوی و کرامت ایرانی به اقتضای توان و کم یا زیاد سامان زندگی خود امواج حرکت و سایش و شویش غبارگیری و جلای در و دیوار و کف و بام خانه به راه اندازد و در پس آن و همه جا رنگ تازگی و آهنگی نو برای سالی نو و زندگی نو به خود می‌گیرد.